دندانپزشک به تشخیص و درمان بیماریهای دهان و دندان میپردازد و از همین رو شاید بهتر باشد که عنوان این رشته را دهانپزشکی گذاشت . در گذشته دندانپزشکی را مساوی با دندانسازی میدانستند . اما امروزه دندانسازی تنها بخشی از دندانپزشکی است . رشته دندانپزشکی در مقطع دکترای عمومی نحوه رعایت بهداشت ، پیشگیری و درمان بیماریهای دهان و دندان را آموزش میدهد .
دندانپزشکی یک علم تخصصی است که سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوی مهم در سلامت جسم و روح ، زیبایی و ادا کردن کلمات تامین میکند . همچنین به یاری این علم میتوان بسیاری از بیماریها را در مراحل اولیه شناخت و از پیشرفت آن جلوگیری نمود .
پیشگیری و همچنین تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با دهان و دندان از وظایف دندانپزشک است . دندانپزشکی به هیچ وجه با دندانسازی برابر نیست . زیرا دندان پزشک علاوه بر این که کار تکنیکی و مهارتی روی دندان انجام می دهد به علم پزشکی در زمینه دهان و دندان نیز مسلط است در حالی که صرف انجام مهارت عملی در دندان به رشته ی دندان سازی برمیگردد . امروزه دندانسازی تنها بخش کوچکی از دندانپزشکی را شامل می شود . بدیهی است از وظایف دیگر دندانپزشک حفظ و بهبود زیبایی دهان و دندان به کمک عمل های پروتز و ترمیمی است .
دندانپزشک باید تمرکز بالا برای مدت طولانی ، هماهنگی خوب بین دستها و چشم ها و مهارت های ارتباطی خوبی داشته باشد . او باید دارای صبر و حوصله زیاد و قدرت بدنی مناسب باشد ، گاهی لازم است چند ساعت مداوم روی یک بیمار کار کند . دندانپزشک باید بتواند به بیماران خود ، به خصوص آنهایی که از دندانپزشکی ترس دارند و همچنین کودکان ، آرامش داده و اعتماد و اطمینان آنها را برانگیزد . کنترل درد یکی از مسایل مهم است که دندانپزشک باید بتواند با کمک روش های موجود و مهارت خود درد بیمار را کاهش دهد . در صورت لزوم قبل از شروع کار با صبر و لحنی دوستانه ، اطلاعات لازم را به بیماران بدهد .
تخصص های دندانپزشکی که به رسمیت شناخته شده اند ده تخصص هستند که عبارتند از :
از آنجا که کودکان بخاطر شرایط خاص جسمی و روحی روانی از حساسیت های ویژه ای برخوردار هستند بنابراین درمان آنها نیازمند رعایت ظرافتهای خاصی می باشند. دندانهای کودکان در دوره شیری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در واقع کلید و راهنمای رویش صحیح دندانهای دائمی آنهاست . زود از دست دادن این دندانها و یا دیر افتادن دندانهای شیری هر دو می تواند مشکلات پیچیده ای را به کودک تحمیل نماید . دانش پیشگیری از بروز بیماریها و هنر ایجاد فرهنگ رعایت بهداشت دندانها از جمله مواردی است که دندانپزشکی اطفال را در نوع خود متمایز می نماید .
هنگامی که شما برای مشکل ناحیه فک و دهان و دندان تان به یک کلینیک مراجعه می کنید ، برای شروع درمان و قبل از هر اقدامی ابتدا دندانپزشک شما به عکس های رادیوگرافی نیاز دارد. او به رادیو گرافی هایی از ناحیه دهان ، دندان و فک شما احتیاج دارد .
یکی از راههای مهم و موثر در تشخیص سریع ، قریب به واقعیت و دقیق بیماری های نسج سخت استفاده از رادیوگرافی ، تابش اشعه و بهره مندی از بهکارگيری دستگاه های رادیولوژی است . دیدن پوسیدگی ، عفونت انتهای ریشه ، ریشه های باقیمانده در زیر نسج ، دندان های نهفته یا اضافی ، کیست ها و علایم ناشی از وجود بافت های توموری از کمک های علم رادیولوژی است .
متخصص رادیولوژی فک و صورت می تواند با توجه به درخواست دندانپزشک شما رادیوگرافی های کوچک تک دندان ، چند دندان ( پری اپیکال ) سی تی اسکن های فک و صورت و MRI را در اختیار شما قرار بدهد .
جراحی دهان و فک و صورت به واقع نزدیکترین رشته به پزشکی در بین علوم دندانپزشكی است . حذف کانونهای عفونی فعال و مزمن ، خارج کردن دندانهای نهفته و یا اضافی ، کمک به رویش دندانها از طریق حذف موانع بافتی و اصلاح روابط استخوانی فک بالا و پایین در کنار جراحی بافتهای سرطانی از جمله موارد قابل انجام توسط جراحان فک و صورت است .
پریودانتیکس علم حفظ و نگهداری انساج نگهدارنده دندان است . لثه، استخوان و الیاف عضلانی نگهدارنده دندانها به استخوانهای اطرافشان جملگی جزو انساج پریو محسوب می شوند . متخصصین جراح لثه با حذف انساج بیمار لثه و اصلاح هندسی استخوان و بافت های مجاور تاج و ریشه دندانها باعث افزایش طول عمر دندانها می شوند . هر چه لثه فردی زودتر تحلیل رود عمر سلامت دندان های او کمتر شده و احتمال بی دندانی او چند برابر میگردد .
متخصصین ترمیمی و زیبایی دندان می توانند طیف وسیعی از خدمات دندانپزشکی را انجام بدهند . ترمیم های پیشگیرانه و محافظه کارانه ، تامین زیبایی ظاهری دندان ها ، ترمیم و بازسازی دندان های طبیعی ، بلیچینگ یا سفید کردن دندان ها با استفاده از داروهای خاص ، ترمیم تاج دندان با مواد همرنگ دندان ، لامینت چینی و آمالگام در حیطه وظایف متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی است .
فعالیت در این رشته شامل تحقیق و تشخیص ماهیت بیماری ها به وسیله معاینات کلینیکی ، رادیو گرافی ، بیوشیمی و … است .
این متخصصین بافت های خارج شده به وسیله جراحی را که از ناحیه فک و صورت بیماران به آنها ارسال می شود زیر میکرسکوپ در آزمایشگاه مشاهده می کنند و پس از تشخیص ماهیت ، گزارش پاتولوژی را برای همکاران جراح و دندانپزشک خود می فرستند ، گاهی نیز لازم است این متخصصین هنگام خارج کردن بافت ها حین جراحی حضور داشته باشند .
ارتودنتیست همان دندانپزشک متخصصی است که وظیفه ردیف کردن دندانها را با بستن سیمها یا با استفاده از سایر ابزارها بر عهده دارد . ارتودنتیست در واقع به درمان ناهنجاریهای دندانی و فک و صورت میپردازند . متخصص ارتودنسی به نوعی اورتوپد در ناحیه استخوانهای فک و صورت بوده و درمانهای ارتودنسی حتی میتواند روی رشد فک و صورت تأثیر داشته باشد . ارتودنتیست وظیفه دارد رویش دندانها را بررسی نموده و چینش آنها را تحت نظر داشته باشد ، رشد فکین و ارتباط آنها با هم و نسبت به جمجمه بیمار را نظارت نموده و موقعیت نهایی آنها را مطالعه نماید و در نهایت نیز با اصلاح بی نظمی ها و کج و معوجی ها در قوس دندانی روابط صحیح بین دندانها را ایجاد نماید .
اندودانتیکس علم درمان بیماری های ریشه دندان است . در واقع معادل رشته داخلی در گروه علوم پزشکی است . دندانپزشکان با آگاهی از محتویات ناحيه مغز دندان ، شاخصهای سلامت و بیماری آن ، درد و عفونت این ناحیه اقدام به ”درمان ریشه دندان“ یا اصطلاحاً Root Canal Therapy می نمایند . از زمانی که میکروب و سم ناشی از فعالیت آن وارد حفره مرکزی و مغز دندان می شود ، فعالیت متخصصان اندو آغاز می گردد .
ناحیه سر و گردن و به ویژه حفره دهان به علت وجود انساج پر خون و عصب و همچنین حضور بافت ها و اندام های حساس و مهم در زندگی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است . بروز اغلب بیماری ها در بدن با بروز علایمی در داخل دهان همراه هستند . آفت ، زخم های دهانی ، ضایعات توموری و شبه توموری و بثورات مخاطی شکل بروز اغلب بیماری ها می باشند . متخصصین تشخیص بیماری ها با آگاهی از نشانه های دهانی بیماری های مختلف بدن و امکان نمونه برداری از آنها شانس تشخیص زودرس بیماری های خطرناک بخصوص سرطان ها را افزایش داده و باعث انجام درمان های به موقع براي بيماران میشوند .
متخصص پروتز های دندانی توانایی انجام انواع پروتزهای دندانی ، ایمپلنت دندانی ، فکی و صورتی و زیبایی را دارا می باشد . متخصص پروتزهای دندانی به مباحث مربوط به انواع پروتزهای ثابت و متحرک و ایمپلنت های دندانی که خود به نوعی پروتز ثابت است می پردازد .
پروتزهای دندانی همواره جایگزین مناسبی برای دندان از دست رفته می باشند ، همچنین این پروتزها می توانند جایگزین قسمتی از فک که در اثر تصادف یا سرطان از بین رفته اند باشند .
این دوره تخصصی چهار ساله بوده و یک پروتزیست دندان با مهارت کافی که در دوره رزیدنتی خود کسب کرده است می تواند درمان های زیر را به طور تخصصی ارائه دهد :